eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

środa 29 listopada 2023 Błażej, Walter, Fryderyk

eGorzowska - internetowy dziennik Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

95 738 30 30

redakcja@egorzowska.pl

« powrót

Papusza, czyli Tajemnica

W sobotę 29 października w Teatrze im. J. Osterwy odbyło się spotkanie dyskusyjne „Porozmawiajmy o Papuszy”. Spotkanie poprzedził spektakl „Papusza znaczy lalka”, czyli – jak mówią twórcy – rzecz inspirowana życiem i twórczością romskiej poetki Bronisławy Wajs (Papuszy), a przede wszystkim opowieść o walce ze słabościami i ograniczeniami społecznymi.

Premiera spektaklu „Papusza, czyli lalka” odbyła się 10 września. Od tej pory nie milkną echa dotyczące przedstawienia, które za kanwę przyjęło historię pierwszej cygańskiej poetki mieszkającej w Gorzowie. Poetki, której – co tu dużo mówić – jej cygańscy/romscy bracia długo nie akceptowali (żeby nie powiedzieć dosadniej). Dopiero ostatnie dziesięciolecia zainteresowania szerszego świata kultury i nauki sprawiły, że jej postać zaczęła być tu w Gorzowie niemal mitologizowana. Próba więc podjęcia się realizacji spektaklu opartego na życiu Papuszy, od początku skazana była na silną reakcję ze strony wielu odbiorców.

Tak się też stało. Fantastycznie – nie tylko moim zdaniem – pomyślany i zrealizowany oraz zagrany przez aktorów Teatru im. J. Osterwy spektakl jednych zachwycił, innych zniesmaczył, jeszcze innych pozostawił w niezrozumieniu idei czy symbolicznego zwielokrotnienia bohaterki i tego, że jej dzieje opowiada sześć aktorek. Wydaje się to dziwne, szczególnie wobec wyjaśnień publikowanych przez gorzowskie media przed premierą. I reżyser Jacek Głomb, i autorka scenariusza Katarzyna Knychalska wielokrotnie powtarzali, że to nie jest historia jeden do jednego, że to rodzaj przypowieści, rzecz o sprawach wciąż aktualnych, czyli sytuacji kobiet w świecie, także niewielkich społeczności, że nie ma w tym zamysłu pokazywania jedynej prawdy o Papuszy czy obrażania kogokolwiek.

I dla mnie jest oczywiste, że teatr – podobnie jak film – to dziedzina sztuki, która przetwarza świat i życiowe scenariusze na własne potrzeby. To – mówiąc naukowo – przekład intersemiotyczny, czyli z jednego języka na inny – to nowy sposób przełożenia jednostkowej sytuacji na losy ogółu i uczynienia z tej historii swoistego lustra, w którym może przejrzeć się każdy.

Pięknie przedstawiona historia została wpięta w ramy baśniowej opowieści snutej w ustnym przekazie nie tylko przez taborowych Cyganów przy ognisku. I ta opowieść wyczarowuje przed nami świat, który minął, a który znamy albo z osobistych doświadczeń, albo z przekazów starszych ludzi. I my w ten świat wnikamy, chłoniemy jego zwyczaje, ludzkie charaktery, piękno i jego brak, marzenia i rzeczywistość, szczęście i smutek, tęsknotę i poetycką wrażliwość, w opozycji do ludzkiej złości, zawiści i ułomności. To pokazują i przypominają nam symboliczni aktorzy na tle równie symbolicznej scenografii, która żyje razem z treścią snutej opowieści aż do finału, w którym budzimy się na widowni, niczym w nierzeczywistym lesie, w jakim zatrzymaliśmy się na chwilę. Opowieść się kończy. Aktorzy schodzą ze sceny. Muzyka przestaje grać. Wracamy do swoich światów. Jedni niosą zachwyt, inni oburzenie. I z tego właśnie powodu w sobotni wieczór można było posłuchać dyskusji zaproszonych gości o przedstawieniu i samej Papuszy. O Cyganach/Romach, o ich niełatwej wojennej i późniejszej historii, o ich zwyczajach, zasadach i zamknięciu.

Mówili o tym zaproszeni goście: dr Piotr Krzyżanowski – autor książki „Między wędrówką a osiedleniem. Cyganie w Polsce w latach 1945-1964” i współautor „Cyganie. Mity i fakty”, Tomasz Domagała – krytyk teatralny, Katarzyna Knychalska – autorka scenariusza „Papusza znaczy lalka” oraz była dyr. wydziału kultury Lidia Przybyłowicz, która z Cyganami miała za czasów swojej pracy i wciąż ma z uwagi na sąsiedztwo, bezpośredni kontakt.
Rozmowę poprowadziła Renata Ochwat, a w „Teatralce” pojawił się również reżyser Jacek Głąb, aktorzy i czuwający nad wszystkim dyr. Jan Tomaszewicz. Padło wiele wyjaśnień – dla zainteresowanych oczywistych – kolejny raz usłyszeliśmy o idei spektaklu i co szczególnie ważne, o zapowiedzi książki, w której pojawią się wiersze nie tylko tłumaczone przez Jerzego Ficowskiego, ale w tzw. stosunku jeden do jednego.

Andrzej Trzaskowski skomentował na naszym forum rozmowę tak: „Byłem na spotkaniu po spektaklu o Papuszy. Najdosadniej podsumował reżyser. Reasumując: o czym, o kim my właściwie mówimy? Papuszy jest w jej (?) wierszach tyle, co kot napłakał. A Gorzowa to już wcale. A reszta? Reszta jest Tajemnicą, z której żyją co cwańszy Cyganie. I tyle.”

To duże uproszczenie, bo stwierdzenie Jacka Głomba o małości Papuszy w jej wierszach odnosi się właśnie do tłumaczenia Jerzego Ficowskiego. I to raczej oczywiste, że człowiek ze świata kultury przełożył poezję niewykształconej Cyganki tak, jak ona sam by tego nie zrobiła. Natomiast co do Gorzowa, mowa była o tym, że nie nazywa się go w spektaklu po imieniu. Pada tylko określenie „to miasto”, a my sami czytamy „Gorzów”. A że Papusza wciąż jest i chyba na zawsze pozostanie Tajemnicą, nie ma się co dziwić. I nie zmieni tego nawet książka, nad którą pracuje Edward Dębicki, a która ma się nazywać „Papusza, historia prawdziwa”.

Sobotnie spotkanie było tym, czego w Gorzowie i współczesnym świecie brakuje – próbą dyskusji na argumenty. Dyskusji, w której każdy mógł wziąć udział. Wzięło jak zwykle niewielu.

Hanna Kaup
Foto Ewa Kunicka

Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć

31 października 2022 07:58, admin ego

« powrót

Dodaj komentarz:

Komentarze:

Jestem zauroczony opisaniem wpływu jaki wywiera jeszcze ciągle na Nas - co wrażliwszych z Nas - historia wędrówek i przejawów twórczości Cyganów - tej w sumie bardzo prymitywnej mniejszości etnicznej. Symptomatyczne: na przywoływanym spotkaniu po spektaklu nie było żadnego Cygana... Bo, tak naprawdę oni nie chcą, nie mogą, nie potrafią powiedzieć publicznie nic sensownego. I konia z rzędem temu kto doczeka (konfabulowanego siłą rzeczy) opracowania E. Dębickiego przedstawiającego "całą prawdę" o losach Papuszy. Kto Jemu to miałby napisać? Znów znana przed laty, a trochę już zapomniana gorzowska dziennikarka? Będzie chciała? Wątpię... I tak jedyny, który tamte czasy taborowego życia Papuszy mógłby nam opowiedzieć, nie opowie tego, bo - tak naprawdę - to nie chce, nie może, nie potrafi, nie pamięta. Bo trzeba by przedstawić "całą prawdę", a ta współczesnym Cyganom nie przynosi splendoru. Więc lepiej pozostawiać te historie w niedomówieniach, a "gadzie" znajdą w niej coś fascynującego i godnego ponadczasowych uogólnień. Tą Tajemnicę właśnie...
Andrzej Trzaskowski, 31.10.2022, 10:28, 83.8.164.120 ##

Serwis www.egorzowska.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy, które są wyłączną własnością ich autorów.

Coraz bliżej święta

Otwarcie hali sportowo-widowiskowej Arena GORZÓW jest głównym elementem tegorocznej kampanii „Gorzów blisko świąt”. Dwudniowa impreza zaplanowana jest w dniach 9-10 ... <czytaj dalej>

Chcą nowego porozumienia paradyskiego

Prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki, wspólnie z prezydentami Zielonej Góry Januszem Kubickim i Nowej Soli Jackiem Milewskim, jest inicjatorem i współorganizatorem ... <czytaj dalej>

Uzasadnienie inicjatywy obywatelskiej

Publikujemy UZASADNIENIE INICJATYWY OBYWATELSKIEJ na rzecz skrócenia urzędowej nazwy miasta Gorzów Wielkopolski i przywrócenia jej historycznego polskiego brzmienia – GORZÓW. WSTĘP tylko ... <czytaj dalej>

Petycja

Szanowny Panie Prezydencie, powstała petycja dotycząca likwidacji podziemnego przejścia dla pieszych przez ulicę Piłsudskiego. Ja chciałabym się przyłączyć do tej inicjatywy, ... <czytaj dalej>

Przeglądaj cały katalog lub dodaj swoją firmę

"Esk Rasell" Zakład Ogólnobudowlany Dominik Grzelak

ul. Narutowicza 20 /5, Gorzów Wlkp.
tel. 697 199 233
branża: Budowlane usługi - wykańczanie wnętrz <czytaj dalej>

"Zust" Sp. z o.o.

ul. Cicha 1, Gorzów Wlkp.
tel. 95 723 92 45
branża: Budowlane maszyny, sprzęt - wynajem <czytaj dalej>

"S & S" S.C. P. J. Szlegiel i Robert Wiśniewski

ul. Wyszyńskiego 38, Gorzów Wlkp.
tel. 95 720 28 29
branża: Odzież - produkcja <czytaj dalej>

Wyjątkowa premiera u Osterwy

W najbliższy piątek 1 grudnia, Teatr im. J. Osterwy w ... <czytaj dalej>

Prawie 5 mln zł za fałszywe faktury

Lubuscy pracownicy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) skontrolowali cztery firmy wystawiające ... <czytaj dalej>

45 lat DPS w Gorzowie

Dom Pomocy Społecznej nr 1 im. Marie Juchacz w Gorzowie ... <czytaj dalej>

Prof. Jan Miodek o anglicyzmach w polszczyźnie

Wykładem na temat wpływu anglicyzmów na język polski prof. Jan ... <czytaj dalej>

Kalendarium eventów

«	listopad 2023					»
P	W	Ś	C	P	S	N
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30

dodaj: imprezy@egorzowska.pl

Mała wielka sprawa

Hanna Kaup:

Wierzą, że tym razem się uda

Wrócił temat zmiany nazwy naszego miasta. Zajmuje się nim Komitet Obywatelski Gorzów, który 7 listopada odbył organizacyjne spotkanie w siedzibie Zachodniej Izby Przemysłowo-Handlowej. Przedstawił najważniejsze kwestie związane z projektem złożonym ... <czytaj dalej>

Pokaż najpiękniejsze porosty

W ramach programu edukacyjno-informacyjnego WygrajMY czyste powietrze miasto ogłasza konkurs <czytaj dalej>

Zagłosuj na zmodernizowany obiekt

Trwa głosowanie w plebiscycie internetowym konkursu Modernizacja Roku & Budowa <czytaj dalej>

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Robisz zdjęcia? Przyślij je do nas foto@egorzowska.pl

admin ego:

Chipiona - najwyższa z latarń

Opowiadając o Wieży Herkulesa, wspomniałam, że jest ona – według ... <czytaj dalej>

admin ego:

Plaża Katedr

Praia as Catedrais po galisyjsku, po hiszpańsku Playa de las ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Zakopanie w ziemi żywcem... czyli o granicy

Zakopanie w ziemi żywcem, patostreamy, niebezpieczne wyzwania – gdzie jest ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Nowe technologie pomogą zadbać o seniorów

Powiedzieć, że starzejemy się jako społeczeństwo, to truizm. Według danych ... <czytaj dalej>

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Anonim_5823:

Oba miasta stracą na kasacji województwa. Jedyny myk jest taki, że Gorzów straci dużo mniej niz Zielona Góra, bo duzo mniej z tego województwa <czytaj dalej>

Ja:

Lubuskie ma być! Żeby "warszawka" wiedziała i czuła, że ma problem na terenach wcześniej wyzyskanych. ONI nie mogą ogarnąć Zachodni <czytaj dalej>

Anonim_6329:

A uniwersytet nie jest lubuski, dlaczego. A do Berlina i Wiednia to mogę dojechać z ZG, a z G to do D....
Budowa lubuskości nie powiodła si� <czytaj dalej>

Mieszkaniec:

Napisałbym kródko, sp....cie z takimi, nic nie wnoszącymi inicjatywami, ale trafia mnie bój o g....o. Moze zajmijcie się poprawianiem jakosci ży <czytaj dalej>

Anonim_5439:

My jesteśmy już na poziomie egipskiego Boga RE. Nie to co przedszkolaki z niemieckiej unii. <czytaj dalej>

eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

Twoje imię: